FREE THINKING ZONE_Οίκος Ανοχής Σκέψης...

Καθισμένοι, απολαμβάνοντας τον καφέ, σε συνδυασμό με τη μυρωδιά του βιβλίου, σε ένα από τα λευκά τραπεζάκια, ακούγοντας χαμηλόφωνα jazz, συζητώ με τη γελαστή κυρία Αρετή, για το όμορφο βιβλιοπωλείο της. Η ιδέα της αυτή ήταν καρπός 20 ετών. Δεν ήξερε πως θα ήταν, ήξερε ότι ήθελε να το κάνει, όπως και το έκανε, αποφασίζοντας 8 μήνες πριν το ανοίξει το concept του μαγαζιού. Ήθελε κάτι που να μιλήσει στην καρδιά του προβλήματος της εποχής μας, «του ελλείματος κατανόησης και συνεννόησης». Πως καταφέρνει να μιλήσει; Με τα βιβλία και τις συζητήσεις που διοργανώνονται σε τακτική βάση, για την αναζήτηση νέων δρόμων, όπως περιγράφει.

Στο site του μαγαζιού αναφέρετε ότι η ανησυχία και η συνενόηση είναι τα ζητούμενά σας για φέτος. Έχετε καταλήξει κάπου μέχρι στιγμής;

Δεν είναι σκοπός μου να καταλήξω κάπου, διαφορετικά θα πρέπει να κλείσω το μαγαζί. Η συνενόηση είναι μια διαρκής προσπάθεια. Νωρίτερα, με άκουσες να μιλώ στο τηλέφωνο. Προσπαθούσα να συνεννοηθώ με κάποιους ανθρώπους, στα πλαίσια μιας εκδήλωσης που κάνω την άλλη εβδομάδα που έχουνε κληθεί είκοσι άνθρωποι και οι άλλοι δέκα που δε συμπαθούν τους άλλους δέκα προσπαθούν να με πείσουν πως δε θα ρθουνε, εκβιάζοντάς με, αν καλέσω τους άλλους δέκα, που είναι σοβαρότατοι και πολύ έξυπνοι άνθρωποι και οι μεν και οι δε, το οποίο είναι δείγμα μη πολιτισμού για μένα και ασυνεννοησίας. Ο,τι και να έχει ο απέναντί μας, όποιος και να ναι, ο μόνος τρόπος να καταφέρουμε να του «αλλάξουμε μυαλά» είναι να συζητήσουμε μαζί του, εξαιρώ σ’ αυτή τη ρήση περιπτώσεις κοινού ποινικού κώδικα, που σ’αυτά λαμβάνει η δικαιοσύνη το ρόλο της, εγώ δεν έχω να κάνω. Είμαι απλά o facilitator μιας ωραίας συζήτησης μεταξύ δύο διαφορετικών απόψεων, όσο αποκρουστικές και αν είναι οι απόψεις αυτές σ’ εμάς.

Με δικά σας λόγια, πως διαφοροποιείται το βιβλιοπωλείο σας από τα συμβατικά;

Αυτό ακριβώς, ότι δηλαδή δεν είμαστε ένα βιβλιοπωλείο στο οποίο η συναλλαγή περιορίζεται στο ράφι, δηλαδή διαλέγω το βιβλίο, το πληρώνω και φεύγω. Η συναλλαγή με το βιβλίο διευρείνεται σ’ αυτό το οποίο είναι το βιβλίο, δηλαδή στο περιεχόμενό του. Οπότε εμείς βγάζουμε το περιεχόμενο από το βιβλίο, το κάνουμε θέμα και με βάση το θέμα αυτό προτείνουμε τα βιβλία τα οποία ουσιαστικά μπορούν να απαντήσουν καλύτερα στο συγκεκριμένο θέμα, που έχει επιλεγεί.

Πως αντιμετωπίζετε τα βιβλία επομένως;

Ως είδος πολυτελείας. Γι αυτό και όλα εδώ μέσα είναι είδος πολυτελείας. Είναι συμβολική η χρήση ενός ακριβού καναπέ, ενός ακριβού χαλιού, μιας ακριβής τσάντας. Ουσιαστικά, είμαστε το μοναδικό βιβλιοπωλείο, το οποίο η τσάντα που βάζουμε το βιβλίο είναι εφάμιλλη ενός μαγαζιού μιας ακριβής μάρκας ρούχων, επώνυμης. Όταν είχε έρθει μια εκδότρια εδώ, μεγάλη σε ηλικία και πολύ καλή, μου είχε πει ότι τέτοια σακούλα ούτε στο Παρίσι δε δίνουν στα βιβλιοπωλεία και της απάντησα ότι είναι η ιδέα του βιβλιοπωλείου αυτού να αντιμετωπίζει τα βιβλία ως είδος πολυτελείας.

Και πώς πήρατε την απόφαση να ανοίξετε ένα τέτοιο μαγαζί σε μια τέτοια περίοδο, «κρίσης»;

Έλα ντε! (γέλια) Δεν την ξέρω αυτή την απάντηση. Πιστεύω αυτό το τετριμμένο.. ότι η κρίση είναι μια ευκαιρία. Είναι στον από κει χώρο του βιβλιοπωλείου, που είναι ο χώρος σύγχρονης σκέψης, που έχουμε τεράστιο έλλειμμα και πιστεύω πως είναι κατάλληλη ευκαιρία γιατί ο κόσμος τώρα αρχίζει και ψάχνει πράγματα μέσα του, ψάχνει να τα βρεί με τον εαυτό του, με την οικογένειά του, την κοινωνία, τους πολιτικούς μας... Ψάχνει να τα βρεί γενικά. Συνεπώς, για να ψάξεις να τα βρεις, σημαίνει ότι πρέπει να διαβάσεις λίγο περισσότερο, πρέπει να αναζητήσεις, ίσως, κάποια πράγματα που δεν έχεις συνηθίσει ν’ ακούς και να βλέπεις. Να κάνεις κάτι διαφορετικό. Οπότε είναι ευκαιρία να διαβάσουμε κι ένα βιβλίο το οποίο δεν μας είχε περάσει από το μυαλό να διαβάσουμε.

Ποιο το ηλικιακό φάσμα των πελατών και επισκεπτών;

Στην αρχή ήταν 35-45. Τώρα είναι 25-38. Έχω χαρεί πάρα πολύ που έχει μειωθεί το όριο ηλικίας, σ’αυτή τη γενιά δηλαδή. Για παράδειγμα την άλλη βδομάδα κάνουμε μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση με καλεσμένους τον πρώην πρωθυπουργό, Κωνσταντίνο Μητσωτάκη, το μεγάλο, και στο πάνελ έχουμε καλέσει μόνο ανθρώπους μέχρι 35 χρονών, είτε εκπροσωπούν κάποιο πολιτικό, είτε κάποιο κόμμα, είτε κάποιο ΜΜΕ , είτε κάποιο blog,  είτε κάποιον άλλο νεανικό φορέα (πχ startups).

Ποιός είναι ο τρόπος αντίδρασης των περαστικών-επισκεπτών στο πρωτότυπο αυτό βιβλιοπωλείο-καφέ;

Κοίτα, υπάρχουν δύο ειδών άνθρωποι΄ οι άνθρωποι που μπάινουν και οι άνθρωποι που στέκονται απ’ έξω. Οι άνθρωποι που στέκονται απ’έξω εντυπωσιάζονται περισσότερο με το «οίκος ανοχής» και απλώς το διακωμωδούν και υπάρχουν και αυτοί που ιντριγκάρονται με αυτό και μπαίνουν να δουν τι είναι αυτό το βιβλιοπωλείο. Αυτοί που μπαίνουν, μένουν κιόλας... είναι δηλαδή οι πιστοί πελάτες, όπως εσύ (γέλια).

Πιστεύετε ή και βλέπετε ότι έχει αλλάξει ο τρόπος αντιμετώπισης του βιβλίου, είτε από τους νέους είτε από μεγαλύτερους;

Όχι, απλά διαβάζουμε λίγο περισσότερο. Λίγο.

Απλά υπάρχει και η αντίστροφη άποψη, ότι εξαιτίας των ηλεκτρονικών μέσων, τα βιβλία μένουν στην άκρη και πλέον χρησιμοποιούνται τα ηλεκτρονικά βιβλία (ibooks, e-books).

Είμαστε πολύ μακριά ακόμα. Αυτή τη στιγμή, το ποσοστό στις ΗΠΑ είναι γύρω στο 20%.  Στην Ελλάδα στα δέκα βιβλία, είναι το μισό ηλεκτρονικό. Έχουμε δρόμο.

Πρόσφατα κάνατε το πρώτο βήμα σας και στην έκδοση. Τί απήχηση έχει η «Ζαζά»;

Είμαστε πολύ χαρούμενοι. Νούμερα δε κρύβω, τυπώσαμε αρχικά 1000 αντίτυπα, τέλη Νοεμβρίου το παρουσιάσαμε και μέσα σε ένα δίμηνο πρέπει να τέλειωσε η πρώτη έκδοση, το οποίο το θεωρώ πολύ καλό, με δεδομένο ότι το διανομέα-διακινητή τον πήραμε πριν ένα μήνα και το διακινήσαμε μόνο σε επιλεγμένα βιβλιοπωλεία της δικής μας αρεσκείας.

Νικά τελικά ο τολμών;

Ε, βέβαια! Πάντα νικά ο τολμών. Ακόμα και αν πεθάνει νικά, μετα θάνατον.

Είστε ευχαριστημένη δηλαδή;

Ναι. Είμαι ευχαριστημένη που το έκανα, είμαι ευχαριστημένη από τα πράγματα που γίνονται εδώ και που είναι ένα μαγαζί δυναμικό και εύπλαστο. Δηλαδή, δε μ αρέσει να είναι στερεότυπο. Μ’ αρέσει να κάνω πράγματα διαφορετικά, με διαφορετικούς ανθρώπους και διαφορετικές ομάδες. Και να γίνονται και πράγματα εδώ, από γάμοι, όχι να κάνω γάμους εδώ, αλλά έχουνε γνωριστεί άνθρωποι στον ένα χρόνο λειτουργίας του βιβλιοπωλείου που τώρα παντρεύονται. Από τέτοιους γάμους, μέχρι και γάμοι επαγγελματικοί, επιχειρηματικοί, λογοτεχνικοί, πολιτικοί, ίσως. Χτες, ας πούμε, είχαμε μια συζήτηση με θέμα «Κατανοώντας τις οικονομικές προτάσεις του ΣΥΡΙΖΑ», με έναν εκπρόσωπο του ΣΥΡΙΖΑ, έναν Φιλελεύθερο κι έναν πρώην αριστερό που έγινε Φιλελεύθερος.

Επομένως βλέπετε πολλά. Γίνονται όλα σε ήρεμο περιβάλλον (κλίμα);

Ε, μια δυό φορές έχουν ανέβει οι τόνοι, αλλά γενικά ήρεμα. Ωραίες κουβέντες και με επιχειρηματολογία. Πολύ ωραίο κλίμα.

Και παρακολουθούν και νέοι αυτές τις συζητήσεις;

Νέοι από 25 ετών και άνω.

Κάποια πρωτότυπη κατηγορία βιβλίων που εμπορεύεστε και κάποια που έχετε αποκλείσει;

Τώρα ξεκινήσαμε να φέρνουμε και κόμιξ, σε συνεργασία με την comicdom, από σήμερα, πιστεύοντας ότι θα μικρύνει και το όριο ηλικίας (των πελατών), καθώς κόμικ διαβάζει, κυρίως, ο κάτω των 25.  Επειδή είναι μικρό μαγαζί και γενικά δεν είναι μαγαζί αποκλεισμών, αλλά κάπως πρέπει, επειδή δεν μπορείς -για παράδειγμα- αν σου έρθουν 1000 άνθρωποι, δε θα χωρέσουνε και αναγκαστικά θα πρέπει να αποκλείσεις τους 900 γιατί οι 100 χωράνε μόνο. Άρα επειδή υπάρχει αυτός ο φυσικός κανόνας, αναγκαστικά θα πρέπει να αποκλείσω και γω κάποια βιβλία. Επιλέγω λοιπόν βιβλία στο μαγαζί, τα οποία δεν είναι παραδοσιακά ευπώλητα. Δηλαδή αυτά τα οποία είναι best seller αυτή τη στιγμή εμένα δε τραβάνε. Π.χ,  εδώ μπορεί να πουλήσει ο Καστοριάδης πολύ και να μη πουλήσει ένα άλλο βιβλίο, το οποίο σε έναν εκδότη μπορεί να έχει πουλήσει 1000000 αντίτυπα. Οπότε έχω αποκλείσει αυτά τα βιβλία, τα best selling, και να σου πω την αλήθεια δεν τα έχει ζητήσει και ο κόσμος, π.χ «θέλω αυτό το βιβλίο» και δεν το είχα.

Είναι ίσως και το ηλικιακό φάσμα (25-38) που δε ζητά αυτά, τα best selling;

Όχι δεν είναι απαραίτητο. Και πολύ μεγάλοι και πολύ μικροί. Είναι αυτά τα οποία, εγώ λέω, δεν έχουν λογοτεχνική αξία ή δοκιμιακή αξία επίσης. Υπάρχουν δοκίμια τα οποία πρέπει να διαλέξω αυτά στα οποία πιστεύω, για να μπορέσω να τα πουλήσω κιόλας, όπως και άμα δεν τα πιστεύω, δε θα μπορώ να τα πουλήσω, αναγκαστικά. Και εγώ δεν είμαι άνθρωπος που θα βάλω στο ράφι κάτι και θα πώ ε, εντάξει δεν είναι ωραίο μωρέ, μην το παίρνεις. Ό,τι είναι εδώ είναι ωραίο, για μένα, και ο,τι δεν είναι ή μου τελείωσε ή δεν είναι ωραίο.

Το μαγαζί το έχετε μόνη ή με συνέταιρο; Μελλοντικά σχέδια;

Εδώ το έχω μόνη. Αλλά στη Θεσσαλονίκη που ανοίγουμε, με συνέταιρο.

Θα κάνετε δηλαδή «παράρτημα» στη Θεσσαλονίκη;

Όχι παράρτημα. Άλλο μαγαζί. Free thinking zone θα είναι, δε θα έχει το ίδιο concept. Το μαγαζί της Θεσσαλονίκης θα έχει πιο βαλκανικό χαρακτήρα. Θέλουμε να το κάνουμε ένα κέντρο βαλκανικού πολιτισμού. Ό,τι κάνουμε εδω, είναι στην ελληνική κλίμακα που είναι η αφρόκρεμα της ελληνικής κοινωνίας από λογοτεχνία, πολιτική κλπ που έρχονται όλοι και παρουσιάζουν π.χ από το Μαρωνίτη μέχρι τον Μητσωτάκη, είναι μεγάλη μου τιμή, όπως καταλαβαίνεις, ένας πρώην πρωθυπουργός που θα μπορούσε να γεμίσει αυτή τη στιγμή το σπόρτιγκ και το ολυμπιακό στάδιο, από κόσμο, να κάνει μια συγκέντρωση και να έρχεται σε ένα μαγαζί που χωράει βίαια 100 ανθρώπους. Με το ίδιο το σκεπτικό λοιπόν, η Θεσσαλονίκη θα πρέπει να είναι η αφρόκρεμα της λογοτεχνικής, κοινωνικής, πολιτικής ΒΑΛΚΑΝΙΚΗΣ Θεσσαλονίκης. Σερβία, Βουλγαρία, Κόσσοβο, Ρουμανία, Τουρκία, γιατί όχι.

Ανθρωπισμός λοιπόν;!

Μα ναι. Είμαστε γείτονες, δηλαδή δε γίνεται να τα έχεις «κακά» με το γείτονά σου, σε όλα τα επίπεδα. Και επειδή είμαστε και συνδεδεμένοι πολιτισμοί, έχουν επηρεαστεί από το δικό μας πολιτισμό και έχουμε επηρεαστεί από τους δικούς τους. Οπότε δε μπορώ να καταλάβω γιατί πρέπει να έχουμε σύνορα. Τουλάχιστον στον πολιτισμό, γιατί να έχουμε σύνορα;! Να μεταφραστούν Έλληνες συγγραφείς εκεί, να μεταφραστούν οι βαλκανικοί συγγραφείς εδώ. Οι Τούρκοι μεταφράζονται. Οι Έλληνες συγγραφείς δε μεταφράζονται. Δεν καταλαβαίνω το γιατί.

Όταν είπε για παράδειγμα ο Μπουτάρης να ανοίξει το σπίτι του Κεμάλ Ατατούρκ και να βάλει μια ταμπέλα «εδώ γεννήθηκε ο Κεμάλ Ατατούρκ» πέσαν να τον φάνε όλοι ότι θα κάνει μνημόσυνο στον Κεμάλ Ατατούρκ. Μα είναι ιστορικό μνημείο, το ότι γεννήθηκε εκεί! Δηλαδή τί πειράζει να υπάρχει και μια πλακέτα «εδώ γεννήθηκε ο Κεμάλ Ατατούρκ»; Δεν είπαμε ότι ασπαζόμαστε την ιστορία του, αλλά είναι ιστορικό δεδομένο... δεν μπορείς να το κρύβεις. Με την ίδια λογική θα έπρεπε και αυτοί να γκρεμίσουν την Αγία Σοφία ή τέλοσπάντων να μη τη δείχνουν. Τη δείχνουν όμως! Και δεν κρύβουν ότι είναι η Αγία Σοφία που την έχτισε ο Ιουστινιανός κλπ κλπ. Συνεπώς, ανθρωπισμός.

*Free thinking zone - Σκουφά 64 και Γριβαίων, Αθήνα